محسن وزیری مقدم

محسن وزیری مقدم نقاش، مجسمه‌ساز، مدرس، نویسنده و مترجم متولد 1303 تهران از پیشگامان هنر انتزاعی در ایران به شمار می‌آید. او از نخستین فارغ‌التحصیلان دانشکده هنرهای زیبا (تزئینی سابق) در سال 1327 بود و بین سال‌های 1348 تا 1355 ریاست این دانشکده را برعهده داشت. او پس از اتمام تحصیلات در سال 1334 عازم ایتالیا شد و دانشنامۀ آکادمی هنرهای زیبای رم را دریافت کرد. وزیری مقدم را می‌توان پیشگام در ابعاد بسیاری افزون بر هنر انتزاعی دانست. از جمله می‌توان به برگزاری نمایشگاه گروهی خیابانی‌ای اشاره کرد که درست در قلب شهر تهران بر نرده‌های فلزی کافه شهرداری یا همان پارک دانشجوی فعلی عموم مردم را به تماشای آثار هنری فراخواند. این حرکت وزیری مقدم را می‌توان از نخستین گام‌های هنرمندان برای جان بخشیدن به آرمان «هنر برای همه» در ایران اطلاق کرد که چندی پس از آغاز جنبش پاپ‌آرت توسط وارهول و همراهانش در سطح بین‌المللی رقم خورد. از مهم‎‌ترین مجموعه آثار وزیری مقدم می‌توان به مجموعه آثار شنی او و مجسمه‌هایش اشاره کرد. آثار شنی وزیری مقدم از آن جهت حائز اهمیت هستند که بر خلاف جریان جاری آن زمان که سقاخانه بود و به دنبال بازشناسایی سابقۀ تزئینی هنر ایران، هیچگونه ارجاع عامدانه‌ای به گذشتۀ هنر ایران نداشت و به نوعی ارجاعی درون متنی به اثر داشت. گوئی وزیری مقدم در این آثارش با یک جهش بزرگ از هنر تزئینی که نقطۀ تمرکز آموزش دانشکده هنرهای تزئینی در آن زمان بود عبور کرد و آثار و مسیر خود را در امتداد هنر اروپا قرار داد. وزیری مقدم رابطۀ ویژه‌ای با موسیقی کلاسیک نیز داشته است و این رابطه تا جایی در او قوی می‌شود که برای بازیابی آرزوهای پیشینش برای یک موسیقی‌دان حرفه‌ای شدن، به خلق این مجموعه‌ دست می‌زند او در این خصوص در خاطراتش می‌نویسد: «میل داشتم ویلنیست برجسته‌ای شوم و حتی روزی بتوانم مثل یاشا هافتز، ویلنیست بزرگ بنوازم. اما دیر شروع کرده بودم [...] سال‌ها بعد، که نقاشی شنی را در ایتالیا آغاز کردم، به نظرم می‌رسید انگشتانی که روی سیم ویولن دشواترین تکنیک‌ها را تمرین می‌کرد، به روی شن منتقل شده! همان شنی که آرزوی ویلنیست شدنم زیر آن دفن شده بود...» وزیری مقدم جهت ادای دین به این هنر که بسیار به آن عشق می‌ورزید در زمانی که سال سوم تحصیل خود را در دانشکده می‌گذراند، با برگزاری یک کنسرت ارکستر سمفونیک تهران در دانشکده، رویدادی بزرگ رقم زد. آثار مجسمه‌هایش نیز جزء نخستین حجم‌های متحرکی بودند که مخاطب را به تعامل برمی‌انگیختند.

وزیری مقدم با آموزش‌ها و نوشته‌هایش نیز سهمی قابل ملاحظه در معرفی هنر مدرن در ایران داشته است و در همین زمینه کتاب‌های مهم و ارزشمندی در راستای آموزش هنر از خود به جای گذاشته است، شیوه‌های طراحی 1 و 2 نوشتۀ وزیری مقدم تا کنون به 22 دوره چاپ رسیده است و کماکان از مهم‌ترین منابع تدریس طراحی به هنرجویان محسوب می‌شود. او در حوزۀ ترجمه نیز اثری بسیار ارزشمند از خود به جای گذاشته است، اندیشه و کار پل کِلِه اثر ورنِر هافتمان که برای نخستین بار در سال 1378 توسط انتشارات سروش به چاپ رسید، کتابی است آموزشی و تحلیلی در باب دنیای هنر. وزیری برای حفظ وفاداری به متن اصلی و قابل درک بودن این ترجمه از نظر فنی، چندین سال برای این ترجمه زمان گذاشت. کتاب دیگر او که یادمانده‌ها نام دارد، در واپسین سال‌های عمر او در حالی به قلم خودش به نگارش درآمد که یک چشم خود را از دست داده بود و در سال 1397 یعنی در همان سال از دست دادن این هنرمند بزرگ توسط نشر نظر به چاپ رسید.

سعادت افزود