بهجت صدر
بهجت صدر در سال 1303 زاده شد و در دهۀ بیست خورشیدی وارد دانشکدۀ هنرهای زیبا شده و نقاشی را در همان دهه به صورت پیگیر و حرفه‌ای دنبال نمود. نخستین دوره‌های کاری و حرفه‌ای صدر با طراحی شروع شده و تعداد زیادی طراحی و نقاشی فیگوراتیو از این دورۀ او به جا مانده است. از اواسط دهۀ سی بهجت صدر نخستین اتودهایش در نقاشی انتزاعی را آغاز کرده و نقاشی‌های این دورۀ او که از سال 1333 آغاز و تا پایان سال 1338 ادامه دارد، بیشتر دارای رنگ بوده و رنگ‌های مختلف را به صورت انتزاعی ترکیب می‌کند، هر چند آثار این دورۀ او دارای قدرت در پرداخت رنگی است اما گویی نقاش در حال تجربه‌اندوزی بوده و هنوز به بیانی شخصی دست نیافته است. صدر از اواخر دهۀ سی تا اواسط دهۀ چهل خورشیدی بیش از هر رنگی به پرداخت‌هایی در زمینۀ رنگ سیاه و بیانی انتزاعی از این رنگ می‌پردازد. بستر اصلی کارهای او و در واقع محمل بیانی‌اش آلومینیوم بوده و با برداشتن رنگ و ایجاد فضا بین رنگ، نوعی تازه از بیان انتزاعی را نشان می‌دهد. صدر در این دوران کرکره‌هایش را به نمایش می‌گذارد که به کارهای کینتیکی مشهور بوده و با نیروی برق، کرکره‌ای روی تابلو بسته و باز می‌شود. پس از این دوره و از دهۀ چهل، تجارب صدر در زمینۀ عکاسی با نقاشی درآمیخته و این نقاش برجسته کلاژی از عکس با نقاشی به نمایش می‌گذارد: به صورت معمول او از مناظر طبیعی عکاسی کرده و عکس را در مرکز بوم یا مقوا گذاشته و اطراف آن‌را نقاشی می‌کند و این نقاشی بیشتر انتزاعی و با همان رنگ سیاه و با پرداخت‌های متنوعی‌تری است. وقایع دهۀ پنجاه و انقلاب ایران باعث می‌شود بهجت صدر چند سالی را در خارج و در کشور فرانسه نزد یگانه فرزندش میترا به سر برد. او در این سال‌ها دوران بازنشستگی خود از دانشگاه تهران را گذرانده و بیش از پیش به نقاشی مشغول می‌شود، یاران دیرین او یعنی فروغ، محصص و سهراب یا از این دنیا کوچ کرده‌اند و یا در خارج از ایران به سر می‌برند و لذا نوعی سکوت و سردی بر فضای کاری صدر حاکم می‌شود. او کماکان اتودهایی تازه و با قدرتِ بیشتر در زمینۀ نقاشی انتزاعی در کنار کلاژ با عکس و نوارچسب دارد. محمل کاری از بوم، مقوا یا آلومینیوم و چوب دارای ابعاد کوچکی شده و صدر همچنان دل‌بستۀ نقاشی از هر بستری برای غوطه‌ور شدن در رنگ بهره می‌برد. نوع نگاه بهجت صدر به نقاشی نگاهی جهانی و ورای گرایش‌های ایرانی است. هر چند شاید بتوان عناصری از معماری ایرانی و ترکیب‌بندی‌های آن‌را در تعدادی از کارهای دهۀ شصت و هفتاد میلادی پیگیری نمود. اواخر عمر صدر بین پاریس و تهران گذشته و این معلم و نقاش برجسته پس از سال‌ها تلاش و فعالیت حرفه‌ای در سال 1388 و در کشور فرانسه چشم از جهان فرو می‌بندد.
سهراب احمدی
